Edmund Bojanowski był gorącym patriotą, dla którego sprawy Ojczyzny miały znaczenie priorytetowe. Od najmłodszych lat przebywał wśród ludzi, którzy przykładem własnego życia i poświęcenia ukazywali mu, na czym polega miłość do Ojczyzny. Podejmował różne inicjatywy, mające na celu doprowadzenie do odrodzenia narodu. Umiejętnie wykorzystywał dane mu talenty i zdolności literackie. Proponował konkretne sposoby na wychowanie do patriotyzmu.

W każdym dziecku drzemie przyszły obywatel

Zauważył, że ówczesne władze nie interesowały się zbytnio pozaszkolną opieką nad dziećmi. Stwarzało to możliwość rozwinięcia wychowania patriotycznego w powstających ochronkach wiejskich. Edmund Bojanowski, jako założyciel ochronek na wsiach i dobry pedagog, rozumiał, że odrodzenie ludzkości, odrodzenie państwowości, należy rozpocząć od dzieci. W każdym dziecku drzemie przyszły obywatel, który wychowany odpowiednio, może stać się bardzo pożyteczny dla całego społeczeństwa. Dlatego ułożył własny plan wychowawczy dla zakładanych ochronek, dostosowany do potrzeb wiejskiego dziecka. Zapoznając się z literaturą pedagogiczną oraz czerpiąc wzór z placówek działających w innych krajach, stworzył plan oparty na wychowaniu integralnym, obejmującym wszystkie sfery rozwojowe. Wiele uwagi w swoim programie wychowawczym poświęcił wychowaniu patriotycznemu, które jest nieodłącznym elementem wychowania osobowego.  Pragnął zakorzenić w dzieciach i młodzieży tradycję narodową „aby nosili Ojczyznę nie tylko w swej duszy, ale czuli się wewnątrz niej wszystkimi swymi splotami z nią zespolonymi”. Uważał, że w przyszłości może to się skutecznie przyczynić do odzyskania niepodległości.

Sposób 1. Życiorysy, legendy, ważne wydarzenia – historia „ożywiona”

Wychowanie patriotyczne w ochronkach polegało przede wszystkim na pielęgnowaniu tradycji i zwyczajów rodzinnych i narodowych oraz nauczaniu historii Polski. Wychowawczynie przybliżały dzieciom najważniejsze wydarzenia z historii całego kraju oraz historię znanych im miejscowości. Często opowiadały legendy związane z historią narodu. Przedstawiały im także życiorysy polskich świętych i bohaterów narodowych , którzy przykładem własnego życia ukazali sposoby urzeczywistniania w codzienności miłości do Ojczyzny.

Sposób 2. Wychowywać na patriotę od piaskownicy – przez zabawę

Szczególnie ważne w wychowaniu patriotycznym jest zapoznanie się z twórczością kulturalną narodu , dlatego dzieci w ochronkach miały możliwość poznawania kultury ludowej i narodowej. Edmund Bojanowski pragnął ochronić to, co było typowe dla ludu polskiego. Zalecał, aby dzieci poznawały te zabawy, które od dawna znane były w kraju i miały polskie korzenie. Podczas zabawy w piaskownicy proponował, aby dzieci zbudowały zamek Wawelski lub usypały kopiec Kościuszki, o których wiadomości zdobyły na przeprowadzonych wcześniej pogadankach. Wawel był dla Edmunda Bojanowskiego i całego społeczeństwa znaczącym symbolem polskości, dlatego chciał, aby dzieci także czuły się związane z tym ważnym dla wszystkich Polaków miejscem.

Sposób 3. Uczyć uważności na piękno ojczystego krajobrazu

Ojczyzna nie jest abstrakcją, to ziemia, na której się żyje, to góry, rzeki, jeziora, morze. To konkretny krajobraz dobrze znany i opisywany w pieśniach i będący przedmiotem poezji. Edmund Bojanowski ukazywał i przybliżał dzieciom piękno ziemi ojczystej poprzez spacery i wyprawy do lasu, nad jeziora i rzeki. Układał piosenki i wierszyki opiewające piękno ziemi ojczystej.

Sposób 4. Śpiewająco o Ojczyźnie

Odpowiednie pieśni i piosenki zawsze odgrywały doniosłą rolę w wychowaniu, dlatego dzieci w ochronkach dużo śpiewały, szczególnie podczas pracy i zabawy. Edmund Bojanowski uważał, że dobrane piosenki kształtują w dziecku odpowiednie postawy społeczne i ukierunkowują miłość do polskiej ziemi . Osobiście dostosowywał do poziomu dzieci przedszkolnych niektóre pieśni ludowe, ponieważ w oryginalnym brzmieniu były dla nich zbyt trudne i niezrozumiałe. Godnym podkreślenia jest fakt, że już najmłodsze dzieci w ochronkach śpiewały „Bogurodzicę” i „Boże, coś Polskę” . Edmund Bojanowski uważał, że są to pieśni w sposób szczególny związane z życiem narodu . Wytrwale poszukiwał szczegółów dotyczących pieśni „Bogurodzica”, analizował samą treść a także jej obecność w dziejach narodu: „Pieśń ta zdaje mi się mieć głębsze, niż dotąd upatrywano, znaczenie w dziejach naszego narodu. Jest to pierwszy zabytek piśmienny w Polsce, którego autor wiadomy, i pierwszy druk polski przy wydaniu łacińskiego Statusu Łaskiego. Pieśń ta zawiera całe wyznanie wiary, jest pierwszym chrześcijańskim katechizmem w Polsce w poetyckiej formie, odpowiada poetyckiemu usposobieniu narodu, a objęty jest w modlitwie do Najśw. Panny, którą naród obrał za Matkę i Królową swoją. Pieśń tę śpiewano przed bitwami i na czele zbiorów praw drukowano – na czele kronik i na czele śpiewów historycznych i narodowych”.

Sposób 5. Zaangażowanie i ofiarność

Rozwijając w dzieciach cnoty społeczne, przygotowywał je do ofiarnej służby narodowi . Uczył je przede wszystkim pracowitości, ponieważ uważał, że praca jest ważnym elementem wychowania patriotycznego . Edmund Bojanowski dążył do tego, aby ochronki, poprzez budzenie i utrwalanie ducha narodowego na wsi , stały się ważnym elementem odrodzenia narodu . „Domki ochronek wiejskich powinny być przeto wzorem tej rodzinnej prostoty i obyczaju krajowego, który tu w całym trybie życia najstaranniej odnawiany i okrzesywany, ma stawiać w całej swojej skromnej nadobności wzór czysto sielskiego życia, ku naśladowaniu, a przytłumieniu wciskających się zewsząd obcych żywiołów”.

Prawdziwa miłość do ojczyzny nie może istnieć bez prawdziwej miłości do ludzi, ponieważ patriota troszczy się nie tylko o własne dobro, ale o losy całej zbiorowości narodowej. Zajął się wychowaniem patriotycznym w powstających ochronkach, aby już w najmłodszym pokoleniu rozpalić miłość do Ojczyzny. Jego patriotyzm posiadał dwoistą naturę: ogólnonarodową, która opierała się na historii Polski i wydarzeniach współczesnych dotyczących całego kraju, oraz regionalną, związaną z ziemią rodzinną, na której żył i działał. Troszcząc się o zachowanie i przekazywanie kultury regionalnej, wpisywał ją w dorobek ogólnonarodowy . Sam będąc gorliwym patriotą, wychowywał do patriotyzmu dzieci, siostry i lud wiejski. Teraz czas na nas.

s.M. Michaela Konopko