Triduum Paschalne. Obchód liturgiczny w Kościele rzymskim rozpoczynający się w Wielki Czwartek wieczorem, a kończący się nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Bywa traktowany jako osobny, najkrótszy okres liturgiczny bądź część okresu Wielkanocy. Sięga korzeniami V w. – już św. Augustyn pisał o „najświętszym Triduum ukrzyżowanego, pogrzebanego i wskrzeszonego” Chrystusa.

Nazwa Triduum pochodzi z języka łacińskiego i oznacza „trzy dni”, chociaż w praktyce może wydawać się, że Triduum Paschalne trwa 4 dni i składa się z Wielkiego Czwartku, Wielkiego Piątku, Wielkiej Soboty i Niedzieli Zmartwychwstania. Rozbieżność ta wynika z faktu, że obchód niedzieli i uroczystości rozpoczyna się w Kościele wieczorem dnia poprzedniego. Zatem Triduum Paschalne rozpoczyna się wieczorem w Wielki Czwartek, czyli w wigilię Wielkiego Piątku. Potem jest Sobota, która zaczyna się wieczorem w Piątek, i Niedziela, która zaczyna się w sobotni wieczór. W takim razie liturgia zajmuje, zgodnie z nazwą, 3 dni, przy czym te trzy dni stanowią jeden wspólny obchód liturgiczny; żadna z liturgii tych dni nie kończy się błogosławieństwem czy rozesłaniem.

Z kolei drugi człon nazwy – Paschalne – wywodzi się od hebrajskiego słowa „pesach”, które oznacza „przejście” i w chrześcijaństwie odnosi się do przejścia człowieka ze stanu grzechu do stanu odkupienia; przejścia Jezusa z tego świata do Ojca oraz prawdziwego i ostatecznego przejścia od śmierci do życia, które to dokonało się przez ofiarę Chrystusa na krzyżu.

ŚWIĘTO WYZWOLENIA

Pascha Chrystusa nie jest tym samym, co Pascha żydowska, czyli święto obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej, ale z niej się wywodzi. Jak podaje Księga Wyjścia (Wj 12) wyjście Żydów z Egiptu poprzedziło rytualne spożycie baranka paschalnego. Ofiara z baranka stała się zatem ważnym elementem celebracji święta Paschy. W chrześcijaństwie to właśnie Chrystusa uznaje się za Baranka Paschalnego, który dopełnił zbawczej ofiary za grzechy całego świata: Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, obdarz nas pokojem.

Warto pamiętać, że to właśnie podczas uczty paschalnej, Jezus ustanowił sakrament Eucharystii. Następnego dnia umarł na krzyżu.

TRIDUUM PASCHALNE

stanowi szczyt roku liturgicznego. Celem i treścią obchodu jest bowiem celebracja tajemnicy męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.

WIELKI CZWARTEK

Msza św. w Wielki Czwartek przywołuje na pamięć Ostatnią Wieczerzę i ustanowienie sakramentu Eucharystii oraz sakramentu kapłaństwa przez Chrystusa. Po liturgii opróżnia się tabernakulum, w którym przez cały rok przechowywany jest Najświętszy Sakrament. Odtąd aż do Nocy Zmartwychwstania pozostaje ono puste, a Eucharystia zostaje przeniesiona do specjalnie przygotowanej kaplicy – ołtarza adoracji, zwanej „Ciemnicą”. Tam wierni czuwają, wspominając modlitwę Jezusa w Ogrójcu Jego pojmanie i przesłuchania. W ten sposób wchodzą w czas męki Chrystusa.

WIELKI PIĄTEK

W Wielki Piątek cały dzień trwa adoracja Najświętszego Sakramentu, odprawiane są również Drogi Krzyżowe, a wiernych obowiązuje ścisły post. W czasie liturgii odczytuje się opis Męki Pańskiej według św. Jana, a po modlitwach w intencji całego świata i po adoracji Krzyża następuje tzw. Missa praesanctificatorum (łac. „Msza darów uprzednio konsekrowanych”), podczas której nie ma konsekracji, ale w ramach Komunii św. rozdaje się wcześniej konsekrowane, przyniesione z ciemnicy, hostie. Podczas wszystkich obrzędów milczą organy i dzwony. Wielkopiątkową liturgię kończy przeniesienie Najświętszego Sakramentu do kaplicy, zwanej Grobem Pańskim. Monstrancja jest przykryta białym welonem na pamiątkę całunu, którym spowito doczesne szczątki Jezusa. Tego wieczora i przez cały następny dzień trwa adoracja.

WIELKA SOBOTA

W Wielką Sobotę wierni niosą do kościołów tzw. „święconkę”, czyli koszyk wypełniony potrawami o symbolicznym znaczeniu: jajka są symbolem nowego życia, baranek – zmartwychwstania Chrystusa, chleb gwarantuje dobrobyt i nawiązuje do Ciała Pana Jezusa, wędlina to symbol dostatku, sól natomiast chroni przed zepsuciem. Wielu chrześcijan gromadzi się także na modlitwie przy Grobie Pańskim.

LITURGIA WIGILII WIELKANOCNEJ

Po zachodzie słońca rozpoczynają się obchody tzw. Wigilii Wielkanocnej. Jest to początek celebracji Zmartwychwstania i zaczyna wówczas obowiązywać biały kolor szat liturgicznych. Liturgia Wigilii składa się z 4 części: Liturgii Światła, Liturgii Słowa, Liturgii Chrzcielnej (w czasie której chrzci się katechumenów, a nawet jeśli sakrament chrztu nie jest sprawowany, to i tak wspólnota odnawia przyrzeczenia chrzcielne) oraz Liturgii Eucharystycznej. W niektórych parafiach na zakończenie obrzędów odbywa się jeszcze procesja rezurekcyjna, ale najczęściej jest ona przenoszona na niedzielny poranek ze względów praktycznych.

Wigilia Wielkanocna kończy okres Triduum Paschalnego.

opracował ks. Paweł Jakubczyk