Realizacja programu wg koncepcji Edmunda Bojanowskiego z możliwością wykorzystania utworów wyjętych z „Piosnek wiejskich dla ochronek” i innych pism czyni środowisko ochronek niezwykle charakterystycznym miejscem, gdzie panuje atmosfera rodzinna, przyjazna każdemu dziecku i gdzie pielęgnuje się zasady, oparte na miłości Boga i bliźniego. 

Zmysł pedagoga

Bł. Edmund przez długi czas przygotowywał zbiorek Piosnek wiejskich dla ochronek, co świadczy o tym, że dobieranie tekstów dla potrzeb dzieci, dokonywało się z niezwykłą starannością i były umiejętnie dostosowywane do wieku dzieci. Krótkie teksty nawiązują do środowiska małego odbiorcy, do atmosfery pokoju dziecinnego z zawieszonymi w nim wizerunkami świętych, zawierają dialogi oraz powtarzające się rytmicznie zwroty, które dzieci tak lubią powtarzać. Czasem są one humorystyczne, innym razem zachęcające dziecko do wyboru dobra i odrzucenia zła (lenistwa, niedbalstwa, braku odpowiedzialności). Znajdujemy w nim utwory o treści realistycznej nawiązujące do znanych dziecku postaw, sytuacji i przeżyć, jak również utwory wzbogacające wiedzę dziecka na temat zjawisk przyrody czy wreszcie tradycji ludowych. Piosnki Bojanowskiego służyły w praktyce ochronkowej, bądź jako śpiewy chóralne i solowe, deklamacje, gry ruchowo-meliczne, bądź też jako śpiewy przy pracy i spełnianiu obrzędów a także przedstawieniach i żywych obrazach. To niezwykłe bogactwo, ukryte w Piosnkach wiejskich dla ochronek, stanowi źródło, przy którym może trzeba z pokorą uklęknąć, aby dostrzec jego wartość i zaczerpnąć, choćby garść czystych kropli, do pracy wychowawczej w czasach współczesnych.
 Niepokojący jest wskaźnik słabej efektywności edukacji i wzrastająca liczba dzieci wykazujących kłopoty w nauce. Być może łatwo byłoby określić czas w historii edukacji, kiedy skoncentrowana była na przekazywaniu wiedzy i realizowaniu narzuconych nauczycielom celów wychowawczych, które nie zawsze sprzyjały rozwojowi, a czasem wręcz hamowały lub burzyły ten proces. Obecnie współczesna edukacja szuka odpowiedzi na pytania, co należy czynić, jakim systemom się podporządkować, żeby nie tylko rozwijać w dziecku jego intelekt, ale kształtować całą osobowość dziecka. W opracowanej podstawie programowej  z 2009 roku (Dz.U. 2009 nr 4 poz.17) wyznaczono nowe cele wychowawcze, a wśród nich i ten, który zobowiązuje do wprowadzenia dzieci w świat wartości. Cel ten jest realizowany w trzech obszarach wychowania, które uwzględniają oddziaływanie sztuki na wszystkie sfery osobowości dziecka.

Prosty przekaz wiary

Myśl pedagogiczna bł. Edmunda, według której w wychowaniu należy uwzględnić właściwości psychiczne każdego dziecka, tempo jego rozwoju duchowego i fizycznego, poziom jego inteligencji, zainteresowania, uzdolnienia i charakter daleko odbiegała od szablonu wychowawczego epoki XIX wieku, w której działał  natomiast była bardzo bliska współczesnym kierunkom wychowania.
W Piosnkach wiejskich dla ochronek bł. Edmund akcentuje umiłowanie modlitwy, która ma wpływ na rozwój religijny dziecka. To właśnie, m.in. w modlitwie dziecko może wyrazić swoje uczucie miłości wobec Jezusa i Maryi oraz bliskich mu osób, a także wdzięczność wobec Boga Stwórcy za całe dzieło stworzenia. Modlitwa jest wyrazem pobożności, którą cechuje wiara w Bożą Opatrzność, udział w liturgii, wierność tradycjom religijnym i życie według Ewangelii. Twórczość Edmunda Bojanowskiego jest prostym i zrozumiałym sposobem, przekazywania wiary, a poprzez kształtowanie postawy religijnej wpływa na budowanie hierarchii wartości, szacunek dla bliskich i dla siebie, wyrażający się w pielęgnowaniu serdecznej dobroci.

Codzienność szkołą życia

W we wszystkich ochronkach, prowadzonych przez Zgromadzenia Sióstr Służebniczek, bł. Edmund Bojanowski zajmuje centralne miejsce. Jego postać, ukazywana za pomocą figury i obrazów, najczęściej w towarzystwie dzieci, które uczy, karmi lub przytula do siebie, budzi od samego początku dziecięce zaufanie. Jedno dziecko spontanicznie określiło ochronkę mówiąc, że jest to „dom Ojca Edmunda”, a siostry, które opiekują się dziećmi to „Maryje”. Można powiedzieć, że w tym prostym stwierdzeniu wyraziło całą istotę znaczenia ochronki, w której  pielęgnuje się przyjazną dziecku atmosferę rodzinną. W tym „domu” jest „ojciec”, który, chociaż znany tylko z obrazu i opowiadań sióstr, staje się kimś bliskim, bo całe życie, karierę, majątek i zdrowie poświęcił dzieciom. Natomiast siostry, pracujące w ochronkach, obdarzone przez Stwórcę darem duchowego macierzyństwa nawet nie wiedzą – jak pisał T. Ruciński – że patrzą często Matki Bożej oczami, rozdają Matki Bożej uśmiechy, współczują Matki Bożej sercem...
Działania, podejmowane w ochronce pod wpływem treści bł. Edmunda Bojanowskiego, pozwalają na zdobywanie kompetencji w różnych dziedzinach wychowania, które integrują się wzajemnie. Zdobywanie wiedzy ułatwia obserwacja, odkrywanie, rozwój zainteresowań, umiejętność kojarzenia, a efektem jest radość dzieci i wzmacnianie motywacji do nauki. 
Bł. Edmund Bojanowski sam postrzegany jako „serdecznie dobry człowiek”, żyjący w przyjaźni ze wszystkimi, których spotykał na swojej drodze życiowej, jest najlepszym przykładem pozytywnych relacji międzyludzkich. Wzory postaw prospołecznych odczytuje się też w utworach adresowanych do „dzieciny”, by była wszystkim miła i kochana, za co będzie szanowana  i w wierszach o samowychowaniu i wychowaniu patriotycznym: Nie dbam o złoto lub Nie ma jak nasz kraj!  Nabywanie kompetencji społecznych, dokonuje się przede wszystkim przez szacunek, okazywany zarówno starszym jak i młodszym i przez nabywanie umiejętności współżycia w grupie. Oprócz powszechnie znanych i stosowanych metod wychowawczych wielką pomocą służy tu proponowane przez bł. Edmunda monitorowanie czyli opieka nad młodszymi lub słabszymi dziećmi. W sposób zorganizowany i spontanicznie: poprzez modlitwę, dzielenie się z biednymi, jałmużnę wielkopostną itp. dzieci wyrażają swoją życzliwość i szacunek wobec innych.

Rozwój całej osobowości

Wiele wychowawczyń, pracujących w ochronkach podkreśla, że twórczość bł. Edmunda Bojanowskiego ma duże znaczenie w budowaniu systemu wartości i rozwijaniu różnych umiejętności w życiu dziecka. Miłość do Boga stanowi sprawę priorytetową, ponieważ człowiek religijny odkrywa w niej Prawdę, Dobro i Piękno, a poprzez sposoby jej wyrażania utrwala postawę szacunku dla bliźniego i dla siebie. Umożliwianie dzieciom kontaktu z przyrodą, do którego zachęca w Piosnkach bł. Edmund, nie tylko rozwija wiedzę przez doświadczenie, ale ma bardzo istotny wpływ na rozwój całej osobowości dziecka. Spacery, wycieczki czy też proste obserwacje przyrody w ogrodzie przedszkolnym to uczestniczenie w przestrzeni piękna i harmonii stworzeń poprzez wieloraką aktywność fizyczną, duchową i twórczą. Owa harmonia sfery fizycznej i duchowej wraz z pracą, troską o bezpieczeństwo, porządek i higienę osobistą, a także wiedza o dobrym stylu życia, odżywianiu i kształtowaniu nawyków ekologicznych, warunkuje efekty w wychowaniu zdrowotnym.
W niezwykłej aktywności i twórczości bł. Edmunda Bojanowskiego dominowała troska o narodową tożsamość, dlatego w ochronce przeprowadza się różne zajęcia w tym np. zajęcia programowe, historyczno-rycerskie. Poznanie pięknego zaangażowania bł. Edmunda w sprawy Ojczyzny i ochronę jej kultury jest pomocą w rozwijaniu u dzieci uczuć patriotycznych.

Pokochać życie

Współczesne wychowanie do wartości wydaje się być coraz trudniejsze, ale jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że przyszłość dziecka i cała jego osobowość w tak dużej mierze zależą od oddziaływań wychowawczych, to warto podejmować maksymalne wysiłki w tym kierunku. Może warto też pomyśleć jak jeszcze wykorzystać takie perełki, jakimi są  Piosnki wiejskie dla ochronek i przywrócić im świeżość myśli pedagogicznej bł. Edmunda, ocalić od zapomnienia to, nad czym on tyle lat pracował, przenieść częściej zajęcia z dziećmi z martwego ekranu komputerowego na doświadczenie dotyku źródlanej wody, zapachu lasu i kolorowej łąki, wysłuchaniu śpiewu ptaków i spotkania kogoś, kogo można zrozumieć, pocieszyć i wspomóc. Warto wychowywać pięknie, by inni chcieli żyć pięknie, by umieli dostrzegać i tworzyć piękno, by zapragnęli pięknie spędzać czas wolny, a także dzielić się tym, co piękne i wartościowe. O ile świat byłby lepszy i piękniejszy gdyby dorośli, zamiast niszczyć naturalne piękno dziecięcej duszy, wspierali jej rozwój.     

sM. Salwatora Grzesik